جمع عرفي و انواع آن:
تعارض دو نوع است:
1 -لفظي:الف) تعارض مستقر ب) تعارض غير مستقر»» محل جمع عرفي است(جمع عرفي حفظ هر دو دليل است بر خلاف تزاحم كه غالباً حذف يكي و برخي موقع ترتيب و ترتب است)
2- غير لفظي»»تعارض مستقر است »» امكان جمع عرفي وجود ندارد، زيرا جمع عرفي فقط در مورد دو دليل لفظي اجرا مي شود.
انواع جمع عرفي:
1- جمع عرفي قطعي
2- جمع عرفي اختلافي»» مانند تخصيص عموم با مطلق
اقسام جمع عرفي قطعي:
حكومت- تخصيص- تقييد – ورود – نص و ظاهر- اظهر و ظاهر
درتعارض مستقر:
1- قاعده اوليه»»قاعده عقلي است ( اذا تعارضا تساقطا) ( حكم عقل)
2- قاعده ثانويه»»اخبار علاجيه ( حكم شرع)
در تعارض غير مستقر»» جمع عرفي»»قاعده عقلايي و شرعي است.
جمع عرفي:
جمع عرفي اخذ به مرجح دلالي است»» جمع عرفي در مرحله دلالت اتفاق مي افتد.
معيار اصلي جمع عرفي اظهريت و اقوائيت يكي از دو دليل است.اظهريت»خاص»نص»وارد
(خاص قوي تر از عام است.مقيد قوي تر از مطلق است.نص قوي تر از ظاهر است.وارد قوي تر از مورود است)
شرايط جمع عرفي:
1- احراز اصل صدور هر دو دليل»»بحث سندي دو دليل
2-احراز جهت صدور»»
الف) يقين داريم هر دو براي بيان حكم واقعي است» احراز وجداني
ب)شك داريم يكي تقيه باشد يا نه»اصل عدم تقيه جاري مي شود» احراز تعبدي
3- در هر دو كلام قانونگذار و متكلم واحد باشد
واحد حقيقي» خداوند متعال
واحد اعتباري»فرمايشات ائمه اطهار كه منتسب به شارع مقدس است.
4- بعد از جمع عرفي امكان تعبد به هر دو باقي مانده باشد»» جمع عرفي موجب لغويت يكي از دو دليل نشده باشد» مثلا در قاعده فراغ و قاعده استصحاب» قاعده فراغ مقدم مي شود و فراغ حكومت بر استصحاب دارد و نمي توان بين اين دو جمع عرفي ايجاد شود.
5- جمع عرفي وقتي است كه قرينه عرفي در آن وجود داشته باشد»» جمع مقبول.
درس خارج اصول.استاد حبيب الله شعباني.
رفيعه المصطفي. تهران
فرم در حال بارگذاری ...