تعريف تعارض:
تعارض تنافي بين دو جعل است:دو دليل و يا دو مدلول
مثال:اكرم العلماء(موجبه كليه) لاتكرم الفساق(سالبه جزئيه)
· مدلول=محتوي=مفاد=مافهم من الكلام
· دلالت=به معناي حجيت= به معناي ظهور و ميزان برداشت (قطعي يا ظني)
اقسام تعارض:
1- تعارض ذاتي» تعارض وجودي » دو امر وجودي كه با هم قابل جمع نيستند» مانند احكام تكليفي
2- تعارض بالعرض»تعارض خارجي» خود قانون ها با هم تنافي ندارند و مشكل از اين است كه ما علم اجمالي به كذب احدهما داريم» تعارض به دليل مساله خارجي است» مانند وجوب نماز ظهر وجوب نماز جمعه .
1- تعارض غير مستقر»تعارض بدوي» تعارضي كه منجر به جمع عرفي مي شود و تعارضي است كه مدلول ها تنافي دارند،اما دلالت ها تنافي ندارند.
2- تعارض مستقر» تعارضي كه نيازمند مرجحات است و تعارضي است كه هم مدلول ها با هم تنافي دارند و هم دلالت ها.
تعريف تعارض:
· تعريف اصطلاحي» تنافي مدلول دو دليل به نحو تضاد يا تناقض(تعريف شيخ انصاري (رة))
· تعريف حقيقي» تنافي دليلين يا ادله به لحاظ مقام اثبات و دلالت(تعريف آخوند خراساني)
· تعريف شهيد صدر(ره)»تنافي دو دليل به لحاظ مدلول كه همان جعل است نه تنافي مدلول ها
*آخوند خراساني به تعريف شيخ انصاري(ره) اشكال وارد مي كند.
1- تعريف شيخ اعم است و شامل جمع عرفي مي شود و مانع اغيار نيست.
2- براي حل مشكل بايد تنافي بين مدلول ها به تنافي دليل در عالم اثبات و دلالت برگردانده شود تا مشكل حل شود.
· شهيد صدر(ره) هر دو تعريف را درست مي داند و معتقد است تعريف شيخ انصاري(ره) تعريف اصطلاحي تعارض است و تعريف آخوند تعريف حقيقي تعارض است.
· شهيد صدر(ره) تنافي را در سه جهت مي داند:
1- تنافي در جعل»»»تعارض
2-تنافي در مجعول»»» ورود
3- تنافي در امتثال»»» تزاحم
مرحوم بهبهاني تعارض را بين ادله اجتهادي(امارات) مي داند نه بين ادله فقاهتي (اصول عمليه).
تعارض در فقه:
در فقه تعارض:
1- بين دو روايت است»موضوعاً تعارض است» دو جعل با هم تنافي دارند و تنافي در جعل است و دو قانون با هم ناسازگار است.
2- بين دو اصل است» (مانند تعارض بين اصل طهارت با اصل استصحاب)»هيچ وقت دو اصل تعارض اصولي ندارند.
3- بين يك اصل و يك اماره»مانند تعارض بين دو اصل است كه تعارض اصولي نيست و اگر باشد دو صورت دارد:
الف) تعارض مجازي است» تعارض در نتيجه و اثر عملي است
ب)تعارض به اعتبار دليل حجيت آنها است
درس خارج اصول.استاد حبيب الله شعباني.
رفيعه المصطفي. تهران
فرم در حال بارگذاری ...