جمع عرفی:
تقدم خاص بر عام:
*رابطه دلیل خاص با دلیل عام»»»تقدم خاص است.
دلیل تقدم خاص:
1-خاص ناظر بر دلیل عام است»»»دلیل خاص محدوده افاده عموم را مشخص می کند»خاص حاکم بر عام است»»حکومت تفسیری
2-خاص بیانگر حکم هم سنخ عام است اما در دایره اضیق»»»(اکرم العلما اکرم العلماء العدول)» فرق در موسَّع و مضیّق بودن است.الف)در صورت وحدت حکم، مشکلی نیست ب) در صورت تعدد حکم، دومی حمل بر فضیلت می شود ماند (اعتق رقبه اعتق رقبه المومنه)
*ملاک در ضابطه تقدم:
1- مکتب قم »»»دلیل تقدم اظهریت است»نص مقدم بر ظاهر است و تخصیص نیست.
2- مکتب نجف»»»ملاک اخصیت یا قرینیت» تخصیص است.
*در صورت تعدد حکم دو قانون و دو حکم قابل عمل کردن باشد:
1-از لحاظ ثبوتی»»»بین این دو تعارض بدوی وجود دارد(یک قانون اکرام است و قانون دیگر اکرام بعض است)» باید تخصیص زد و جمع عرفی مطرح می شود و رفع تعارض صورت می گیرد.
2- از لحاظ اثباتی»»»اصل در مقام اثبات تعدد است،زیرا ظاهر دلیل دوم تاسیسی بودن است »»» باید بین دو دلیل بگردید و قرائن اثباتی که وحدت حکم یا تعدد حکم را مشخص می کند را پیدا کنید.
اصل عقلایی بر تعدد حکم است و دلیل خاص تاسیسی است نه تاکیدی.
* ملاک در وحدت و تعدد:
1- آخوند»»»استفاده از قرائن مقامی و حالی»ضابطه مند نیست.
2- آقای نائینی»»»ضابطه نوع سبب است:
الف) هر دو سبب دارند»اگرسبب ها مختلف باشد تعدد حکم داریم.اگر سبب ها واحد باشد وحدت حکم داریم
ب)یکی سبب دارد و دیگری سبب ندارد» تعدد حکم(ان افطرت فاعتق اعتق رقبه المومنه)
ج)هیچ کدام سبب ندارند»اگر صرف الوجود را مطرح می کند ، تعدد حکم نداریم.اگر مطلق وجود را بیان می کند تعدد حکم داریم.
* دلیل خاص بیانگر:
1- تناقض( وجودی و عدمی) با عام است.
2-تضاد (وجودی)وجودی=عدم مطلق . وجود=عدم مقید
*دلیل خاص یا خاص ارشادی است یا خاص مولوی:
1- خاص ارشادی»»»دلیل خاص حاکم است.
2- دلیل خاص مولوی است»»» قطعا خاص تخصیص می زند» در این موارد توجه به تعدد حکم با وحدت حکم معنا ندارد.
* بحث عام و خاص و مطلق و مقید، در احکام الزامی و مربوط به اوامر و تکالیف الزامی است و در امور استحبابی و غیر الزامی تخصیص و تقیید معنا ندارد ، زیرا اساساً تعارضی پیش نمی آید.
درس خارج اصول.استاد حبيب الله شعباني.
رفيعه المصطفي. تهران
فرم در حال بارگذاری ...