تزاحم و انواع آن:
تزاحم:تنافي بين دو دليل است در مرحله اثبات.
هر وقت امكان فعليت و جعل هر دو حكم و لو به نحو ترتب وجود نداشته باشد سراغ تزاحم ملاكي مي رويم.
فرق تزاحم و تعارض:
1-تعارض در مرحله ثبوت است اما تزاحم در مرحله اثبات است.
2-تزاحم مشكل و خلل از جانب مكلف ايجاد شده اما در تعارض مشكل از قانون است.
3- قواعد حل تزاحم ملاكي به دست مولا است و مرجح ترجيح مي دهد .
شباهت تزاحم و تعارض:
هر دو تنافي بين دو دليل است . در هر دو بايد دو طرف داشته باشيم كه با هم تنافي داشته باشند،دو دليل و دو مدلول در دو روايت و يا صدر و ذيل يك روايت
انواع تزاحم:
1- تزاحم ملاكي(آمري)»»»تنافي در مقتضيات و ملاكات احكام در مقام تاثير است،تاثير در جعل و تاثير در مجعول
2- تزاحم حفظي»»»تزاحم حفظ قانون ها»»» توسعه دايره محركيت است» در تزاحم و اختلاط ملاكات انتخاب اهم ملاكات بر مكلف لازم است.تزاحم حفظي نيازمند تقليد است و از قرائن فهميده مي شود.شهيد صدر (ره) تزاحم حفظي را جمع بين حكم واقعي و حكم ظاهري مي داند.
3- تزاحم امتثالي(ماموري)»»» انتفاء يكي از دو دليل كه ناشي از عدم قدرت مكلف است»دو حكم به لحاظ جعل (قانون گذاري) تنافي ندارند و به نحو قضيه حقيقيه ثابت اندودر تزاحم امتثالي ،امتثال ها با هم قابل جمع نيست ، يكي را انجام مي دهيم و ديگري سالبه به انتفاء موضوع مي شود.
*تراحم به طور مطلق تزاحم امتثالي است
مراحل جعل حكم:
اقتضاء(مصالح و مفاسد)»انشاء( جعل قانون)»فعليت ( رسيدن حكم به مرحله بعث)» تنجز(رسيدن حكم و علم به مكلف و مرحله مسئوليت و عقوبت است و همان فعلي شدن تكليف است)
فرق تزاحم ملاكي با تزاحم حفظي:
تزاحم ملاكي قبل جعل قانون است اما تزاحم حفظي بعد جعل قانون است.
تزاحم امتثالي در 4 جاي اصول بحث مي شود:
1- ترتب
2- اجتماع امر و نهي
3- آخر باب تعادل و تراجي
4- ورود
مرجحات تزاحم:
1- متزاحم بدون بدل مقدم مي شود
2-متزاحم مضيق مقدم مي شود
3- متزاحم واجب فوري مقدم مي شود
4-فهم اولويت يكي از متزاحمين مثل حفظ جان به لحاظ مناسبت حكم و موضوع
5-متزاحمي كه وقت مختص دارد مقدم مي شود
6- متزاحم مشروط به قدرت عقلي مقدم بر مشروط به قدرت شرعي مي شود
7-مقدم بودن زمان
درس خارج اصول.استاد حبيب الله شعباني.
رفيعه المصطفي(س). تهران
فرم در حال بارگذاری ...